Fińskie Siły Powietrzne podczas II wojny światowej

Fińskie Siły Powietrzne (fin. Ilmavoimat) zostały utworzone 6 marca 1918 roku i są częścią Fińskich Sił Obrony. W czasie pokoju zajmują się ochroną przestrzeni powietrznej, patrolowaniem oraz przygotowaniem do ewentualnych konfliktów zbrojnych.

Rozwój Fińskich Sił Powietrznych w latach 20. i 30. XX wieku

Historia fińskiego lotnictwa zaczęła się od rosyjskich samolotów, które pozostały po rozpadzie Imperium Rosyjskiego. Po ogłoszeniu niepodległości w 1917 roku, podczas Wojny Domowej, Biała Gwardia otrzymała samoloty, w tym Grigorowicz M-9 (Szczetinin M-9). Po zakończeniu wojny Finlandia dysponowała 40 samolotami, z których część była zdobyta jako trofea wojenne, a inne zakupione od sojuszników, Szwecji i Niemiec. W 1919 roku Francja zaproponowała Finlandii samoloty z podwoziem kołowym, co doprowadziło do zakupu Breguet XIV oraz łodzi latających Georges-Levy.

W latach 1926-1927 Finlandia opracowała myśliwiec IVL Haukka, ale w 1928 roku zdecydowała się na licencjonowaną produkcję brytyjskiego myśliwca Gloster Gamecock II, produkując 15 samolotów. Do 1933 roku Fińskie Siły Powietrzne miały siedem eskadr, w tym myśliwskie, lądowe i morskie. Eskadry myśliwskie rozszerzały swoje szeregi, a 24. Eskadra (fin. Lentolaivue 24, LeLv 24) otrzymała myśliwce Gloster Gamecock, a 26. Eskadra (LeLv 26) była wyposażona w samoloty Bristol Bulldog w 1934 roku. Przed Wojną Zimową (fin. Talvisota) Finlandia skupiła się na szybkich bombowcach. W 1936 roku zamówiono 18 samolotów Bristol Blenheim, a także zakupiono licencję na ich produkcję. Dodatkowo zakupiono bombowce nurkujące Fokker CX oraz myśliwce Fokker D.XXI. Bombowce Blenheim były aktywnie wykorzystywane podczas Wojny Zimowej, ale pełny potencjał myśliwców został ujawniony znacznie później.

Przed rozpoczęciem wojny flota myśliwców składała się głównie z dwupłatowców i przestarzałych typów samolotów. Finlandia próbowała nabyć amerykańskie myśliwce Seversky P-35, ale umowa nie doszła do skutku. Rozważano również możliwość zakupu Heinkel He 112, ale umowa także nie doszła do skutku. Samoloty przekazane i zakupione z Anglii, w tym Gloster Gladiator, dotarły, ale wiele z nich zostało utraconych w walkach. Myśliwiec Fokker D.XXI, opracowany dla armii holenderskiej, stał się najlepszym myśliwcem Finlandii podczas Wojny Zimowej. Fiat G.50, jedyny nowoczesny samolot Finlandii, miał trudności w eksploatacji w surowym fińskim zimowym klimacie. Finlandia miała wystarczające zasoby, ale borykała się z problemami szkolenia pilotów i standaryzacji amunicji. Przed wojną szkolenie pilotów było ograniczone, aby zaoszczędzić koszty. Różnorodność typów i kalibrów karabinów maszynowych stwarzała problemy z kompatybilnością amunicji. Piloci byli przygotowywani pośpiesznie przed Wojną Zimową.

Historia bojowego zastosowania Fińskich Sił Powietrznych

W Wojnie Zimowej Fińskie Siły Powietrzne przeszły w stan gotowości bojowej 7 października 1939 roku, a rezerwiści dołączyli do manewrów 14 października 1939 roku. Konflikt rozpoczął się 30 listopada 1939 roku od masowego bombardowania przez radzieckie samoloty 21 miast w Finlandii. Stawiając czoła około 5000 radzieckim samolotom, Fińskie Siły Powietrzne miały 17 bombowców, 31 myśliwców i 54 samoloty rozpoznawcze. Rozmieszczone na wielu lotniskach i ukryte w lasach, fińskie lotnictwo uniknęło zniszczenia podczas bombardowania. Z powodu złej pogody walki powietrzne rozpoczęły się dopiero w połowie grudnia. Fińskie Siły Powietrzne głównie próbowały przeszkodzić radzieckim bombowcom i prowadzić obronne działania myśliwców.

W okresie międzywojennym park lotniczy Fińskich Sił Powietrznych rozrastał się, mimo że stare typy samolotów były przekazywane do jednostek szkoleniowych lub wycofywane. Wyposażenie Fińskich Sił Powietrznych również znacznie się poprawiło w tym okresie. Fińskie Siły Powietrzne początkowo dążyły do zdobycia panowania w powietrzu, a następnie skupiły się na obronie za pomocą myśliwców. Amerykański myśliwiec Brewster B-239 był głównym myśliwcem Fińskich Sił Powietrznych do 1943 roku, osiągając imponujący współczynnik zwycięstw 32:1. Bombowce Bristol Blenheim oraz niemieckie Dornier Do 17 i Junkers Ju 88 były wykorzystywane do wzmocnienia zdolności bombowych. Fińskie Siły Powietrzne miały różnorodny park samolotów, w tym Hawker Hurricane i nawet I-153, przekazane przez Niemców jako trofea. Próby produkcji własnych myśliwców, takich jak VL Humu i VL Pyörremyrsky, nie zakończyły się sukcesem z powodu trudności. Niemiecki Messerschmitt Bf 109 zastąpił Brewstery dopiero w 1943 roku.

Podczas wojny zarówno Finlandia, jak i Związek Radziecki modernizowały swoje uzbrojenie. Niemiecka jednostka Kuhlmey (niem. Gefechtsverband Kuhlmey) odegrała ważną rolę we wspieraniu wojsk lądowych. Związek Radziecki otrzymał w ramach Lend-Lease samoloty Airacobra i Hurricane, ale ich własne maszyny, takie jak myśliwce MiG-3, ŁaGG-5 i szturmowce Ił-2, miały lepsze osiągi. Radzieckie bombardowania lotnicze rozpoczęły Wojnę Kontynuacyjną (fin. Jatkosota) po radiowej mowie Hitlera. Fińskie Siły Powietrzne działały defensywnie podczas radzieckich bombardowań miast przemysłowych i ofensywnie w pobliżu Leningradu, koncentrując wysiłki na przerwaniu linii komunikacyjnej Murmańsk. Niemcy dostarczali jedynie myśliwce Bf 109 w 1943 roku, co powodowało opóźnienia w obsłudze technicznej z powodu braku narzędzi. W 1944 roku walki powietrzne stały się bardziej skomplikowane wraz z rozpoczęciem radzieckiej ofensywy. Związek Radziecki próbował zmienić bieg wojny, przeprowadzając trzydniowe bombardowanie Helsinek, ale obrona przeciwlotnicza i przedwczesne zrzucanie bomb uniemożliwiły atak. Podczas bitwy pod Tali-Ihantala niemieckie Luftwaffe pomogło odeprzeć główną radziecką ofensywę.

Po podpisaniu rozejmu ze Związkiem Radzieckim, Finlandia zobowiązała się do wydalenia wojsk niemieckich ze swojego terytorium. Wojna Lapońska (fin. Lapin sota) rozpoczęła się we wrześniu 1944 roku i trwała do kwietnia 1945 roku. Grupa lotnicza Sarko (fin. Lentoryhmä Sarko), dowodzona przez pułkownika Olaviego Sarko, została aktywowana do walki z siłami niemieckimi. Niemcy wycofali się z Karelii, Hanko i Pori do 15 września 1944 roku. Finowie napotkali wyzwania, w tym ograniczoną liczbę lotnisk i uszkodzone kluczowe bazy. Niemcy mieli dobrze wyposażone lotniska w Kemi i Rovaniemi. Konflikt zaostrzył się w październiku, co doprowadziło do zdobycia przez Finów lotniska w Kemi. Zła pogoda wpłynęła na operacje w listopadzie, co spowodowało zmniejszenie gotowości bojowej lotnictwa. Do grudnia demobilizacja została zakończona. W styczniu 1945 roku, na żądanie ZSRR, przeprowadzono więcej operacji przeciwko siłom niemieckim. Dni lotów były ograniczone w lutym i marcu. Ostatni bojowy lot odbył się 4 kwietnia 1945 roku, a do 25 kwietnia wojska niemieckie opuściły terytorium Finlandii i wycofały się do Norwegii. Fińskie Siły Powietrzne poniosły minimalne straty, ale zmagały się z trudnościami pogodowymi i osiągnęły ograniczone rezultaty w operacjach bombowych podczas Wojny Lapońskiej.

Kamuflaż fińskiego lotnictwa w czasie II wojny światowej

Podczas II wojny światowej fińskie lotnictwo używało różnorodnych importowanych i zdobycznych samolotów: angielskich, niemieckich, włoskich, francuskich, holenderskich, szwedzkich i amerykańskich. Początkowo samoloty te zachowywały swoje oryginalne malowanie, w tym brytyjską schemę Temperate Land, francuskie kamuflaże wielokolorowe na samolotach Caudron i Morane-Saulnier oraz holenderskie barwy. Samoloty szwedzkich ochotników z eskadry lotniczej 19 (szw. Flygflottilj 19, fin. Lentorykmentti 19 lub LentoR 19) również pozostały w oryginalnych barwach.

Jednak fińskie dowództwo dążyło do ujednolicenia schematów kamuflażu. Podczas remontów i konserwacji samolotów ich górne powierzchnie były malowane na oliwkowo-zielono. Do 1941 roku wprowadzono nowy, dwukolorowy schemat kamuflażu z czarnymi plamami na oliwkowo-zielonym tle. Zimą czarne plamy często pokrywano białą farbą, która łatwo się zmywała.

W 1942 roku zatwierdzono nowy, jasnoniebieski kolor dla dolnych powierzchni. Niemieckie samoloty, takie jak Bf 109, Junkers Ju 88 i Dornier Do 17, w większości zachowały swoje oryginalne niemieckie kamuflaże, chociaż niektóre bombowce z czasem otrzymały fińskie malowanie.

Cechą charakterystyczną fińskiego kamuflażu w czasie wojny były jaskrawo-żółte elementy do szybkiej identyfikacji, uzgodnione przez państwa Osi na froncie wschodnim, aby uniknąć przyjacielskiego ognia. Fińskie samoloty miały żółte osłony silników, końcówki skrzydeł od spodu i żółte pasy na kadłubie. Te oznaczenia pojawiły się na początku Wojny Kontynuacyjnej w czerwcu 1941 roku i zostały usunięte po tym, jak Finlandia przeszła na stronę Aliantów, co oznaczało początek Wojny Lapońskiej w 1944 roku.

Kolory kamuflażu fińskiego lotnictwa w czasie II wojny światowej

Fińskie lotnictwo miało różnorodny park samolotów, w skład którego wchodziły angielskie, niemieckie, włoskie, francuskie, holenderskie, szwedzkie i amerykańskie maszyny. Kamuflaż tych samolotów również był zróżnicowany: używano odcieni z różnych systemów, takich jak MAP i RLM, a także francuskich, włoskich i holenderskich barw, które odpowiadały pochodzeniu samolotów. Jednak w miarę ujednolicania schematów kamuflażu, oryginalne fińskie odcienie stawały się coraz bardziej powszechne.