Niemieckie pojazdy wojskowe z okresu międzywojennego

Po zakończeniu I wojny światowej niemieckie siły zbrojne zostały rozwiązane w styczniu 1919 roku. Już jednak w marcu tego samego roku rząd postanowił utworzyć nową tymczasową armię – Reichswehr, która miała stanowić fundament przyszłych sił obronnych. Po kilku miesiącach przejściowych, formacja ta została oficjalnie zatwierdzona w styczniu 1921 roku. Zgodnie z postanowieniami traktatu wersalskiego z 1919 roku, liczebność armii oraz jej uzbrojenie były ściśle ograniczone. Wojsko mogło być wykorzystywane wyłącznie do zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego i ochrony granic państwowych. Zakazano posiadania ciężkiego uzbrojenia, w tym artylerii o kalibrze powyżej 105 mm, broni pancernej, okrętów podwodnych i dużych jednostek nawodnych. Niemcom nie wolno też było posiadać własnych sił powietrznych.

Reichswehra w konfliktach zbrojnych

W niestabilnych politycznie latach 20. Reichswehra była używana głównie do tłumienia lewicowych wystąpień, w tym powstania styczniowego w Berlinie w 1919 roku zorganizowanego przez Związek Spartakusa (Spartakusbund), znanego jako powstanie spartakusowców. Równocześnie zadania porządkowe często przejmowały dobrowolne formacje paramilitarne – Freikorpsy, które nie podlegały ograniczeniom traktatu wersalskiego lub działały w sytuacjach, w których Reichswehra nie dysponowała wystarczającymi siłami. Dotyczyło to m.in. starć granicznych z polskimi i litewskimi ochotnikami oraz walk z Czerwoną Armią Rury (Rote Ruhrarmee), robotniczą milicją powstałą podczas lewicowego buntu w Zagłębiu Ruhry w 1920 roku. W październiku i listopadzie 1923 roku, podczas interwencji władz centralnych wobec Saksonii i Turyngii (Reichsexekution), Reichswehra współpracowała z nacjonalistycznymi oddziałami ochotniczymi w celu obalenia tamtejszych lewicowych rządów. Generałowie Reichswehry utrzymywali bliskie relacje z prawicowymi organizacjami kombatanckimi, takimi jak Stahlhelm (Stalowy Hełm) i Kyffhäuserbund, które jawnie występowały przeciwko Republice Weimarskiej i ustrojowi republikańskiemu.

Od 1921 roku, wbrew zakazom traktatu wersalskiego, Reichswehra prowadziła w tajemnicy prace nad nowymi rodzajami broni i odbudową lotnictwa wojskowego we współpracy z Armią Czerwoną. Niemcy inwestowały w nowoczesne technologie i miały możliwość szkolenia własnych kadr wojskowych na terytorium ZSRR.

Współpraca między Reichswehrą a Armią Czerwoną była korzystna dla obu stron. Niemcy wspierali rozwój sowieckiego przemysłu zbrojeniowego, a radzieccy oficerowie odbywali kursy w niemieckich akademiach wojskowych. Równocześnie Reichswehra mogła testować nowe uzbrojenie i prowadzić szkolenia swoich jednostek na sowieckim terytorium, unikając tym samym nadzoru ze strony państw zachodnich. W Lipiecku powstała wspólna szkoła lotnicza, gdzie niemieccy instruktorzy szkolili około 120 radzieckich pilotów, ponad 100 obserwatorów i blisko 30 techników. Część szkoleń odbywała się także w Niemczech. Głównym celem tej współpracy było przygotowanie personelu i doskonalenie technologii dla przyszłych niemieckich sił powietrznych, mimo zakazów wersalskich.

Okupacja Zagłębia Ruhry przez wojska francuskie i belgijskie w 1923 roku była poważnym wyzwaniem dla Republiki Weimarskiej. Reichswehra nie była w stanie stawić oporu z powodu ograniczeń militarnych oraz niestabilnej sytuacji politycznej w kraju. W listopadzie tego samego roku, w obliczu próby przejęcia władzy przez radykalną prawicę w Bawarii – tzw. „Puczu monachijskiego” (Beerhallputsch), prezydent Friedrich Ebert przekazał nadzwyczajne uprawnienia ministrowi obrony Otto Gesslerowi. Decyzja ta de facto nadała Reichswehrze rolę polityczną i oznaczała jej przekształcenie z siły wyłącznie defensywnej w narzędzie stabilizacji wewnętrznej reżimu.

Po podpisaniu układów lokarneńskich w 1925 roku i przystąpieniu Niemiec do Ligi Narodów, Nadrenia została zdemilitaryzowana. Do 1930 roku wpływy Reichswehry wzrosły w obliczu upadku systemu parlamentarnego i przejścia do rządów opartych na dekretach prezydenckich. Franz von Papen i generał Kurt von Schleicher rozważali nawet możliwość wykorzystania armii do obalenia Republiki Weimarskiej.

W 1935 roku Reichswehra została oficjalnie rozwiązana, a reżim Adolfa Hitlera rozpoczął zakrojoną na szeroką skalę reformę militarną, łamiąc postanowienia traktatu wersalskiego. 1 marca powołano siły powietrzne Luftwaffe, a 16 marca przywrócono obowiązkową służbę wojskową. Tego samego dnia dawną Reichswehrę przemianowano na Wehrmacht.

Ewolucja niemieckiego kamuflażu

Po zakończeniu I wojny światowej stało się jasne, że jednolite malowanie w kolorze polowej szarości (Feldgrau) nie odpowiada już wymaganiom nowoczesnego pola walki. Już w 1918 roku pojawiły się pierwsze wytyczne dotyczące stosowania trójkolorowego kamuflażu na pojazdach wojskowych. 12 maja 1920 roku dowództwo armii (Heeresleitung) oficjalnie wprowadziło nowy wzór wielobarwnego malowania, znany po niemiecku jako Buntfarbenanstrich. Schemat obejmował plamy zieleni, żółci i brązu. Początkowo kamuflaż nanoszono ręcznie, później zaczęto stosować pistolety natryskowe, co przyspieszyło i ujednoliciło proces malowania.

W biuletynie H.V.Bl. 1922 nr 24 określono, że wzór ten ma być stosowany wyłącznie na sprzęcie bojowym, takim jak pojazdy opancerzone czy ciągniki artyleryjskie. Pozostałe środki transportu malowano nadal w standardowy Feldgrau. Kamuflaż Buntfarbenanstrich pozostał w użyciu również w pierwszych latach istnienia Wehrmachtu, choć jego wzory mogły się różnić w zależności od producenta, czasu powstania lub typu pojazdu. Mimo to trójkolorowe malowanie zyskało rozpoznawalność i uznawane jest za jeden z ważnych etapów rozwoju niemieckiego kamuflażu wojskowego w okresie międzywojennym.

Standardy kolorystyczne w armii niemieckiej

23 kwietnia 1925 roku w Niemczech powołano do życia RAL — Państwowy Komitet ds. Warunków Dostaw (Reichsausschuss für Lieferbedingungen). Choć formalnie podlegał Ministerstwu Gospodarki, działał jako niezależna instytucja. Jego głównym celem było uporządkowanie norm technicznych dla produkcji, w tym wprowadzenie jednolitego systemu kolorystycznego dla przemysłu, transportu i wojska.

Pierwsza oficjalna lista kolorów została opublikowana w 1927 roku jako standard RAL 840. Dzięki temu możliwe było ujednolicenie produkcji farb, obniżenie kosztów poprzez centralne zakupy i eliminację zbędnych wariantów. W tym czasie ograniczano też import, gdyż Niemcy borykały się z niedoborem dewiz, a reichsmarka była mało wartościowa na rynkach zagranicznych. W efekcie korzystano głównie z lokalnych pigmentów. W kolejnych latach paleta była rozszerzana — najczęściej na wniosek urzędów takich jak poczta, kolej czy inne instytucje państwowe.

Również w 1927 roku opracowano oddzielny standard dla sektora transportowego — RAL 840 B, obejmujący 40 kolorów przeznaczonych dla pojazdów mechanicznych. W 1932 roku paletę zaktualizowano i oznaczono jako RAL 840 B2, by uniknąć nieporozumień z poprzednią wersją. Z czasem system wzbogacano o nowe odcienie publikowane w formie osobnych załączników — tzw. Ergänzungsblätter.