Γερμανικός στρατός στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Στις 16 Μαρτίου 1935, το καθεστώς στη Γερμανία ανακοίνωσε επίσημα τη δημιουργία της Βέρμαχτ (Wehrmacht), του νέου στρατιωτικού μηχανισμού που αντικατέστησε τον Ράιχσβερ (Reichswehr). Από την 1η Ιουνίου της ίδιας χρονιάς, ο στρατός ξηράς που μέχρι τότε ήταν γνωστός ως Reichsheer, πήρε την ονομασία Heer και εντάχθηκε στη νέα δομή. Μαζί του συγκροτήθηκαν και η Λουφτβάφε (Luftwaffe), δηλαδή η αεροπορία, και η Κριγκσμαρίνε (Kriegsmarine), το πολεμικό ναυτικό. Όλες οι δυνάμεις υπάγονταν στο Ανώτατο Διοικητήριο των Ενόπλων Δυνάμεων (Oberkommando der Wehrmacht – OKW).

Η πολεμική διαδρομή της Βέρμαχτ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η πρώτη εμπλοκή της Βέρμαχτ σε επιχειρήσεις έγινε πριν ακόμη ξεσπάσει ο πόλεμος, στον ισπανικό εμφύλιο. Το 1936, η ναζιστική Γερμανία στήριξε τον στρατηγό Φράνκο, στέλνοντας τη Λεγεώνα Κόνδωρ — πάνω από 5.000 άνδρες, μαζί με αεροσκάφη, άρματα, πυροβολικό και εκπαιδευτές. Η αποστολή αυτή λειτούργησε ως δοκιμαστικό πεδίο για καινούργιο εξοπλισμό, εκπαίδευση αξιωματικών και συντονισμό μεταξύ διαφορετικών όπλων.

Τον Μάρτιο του 1938, μονάδες της Βέρμαχτ μπήκαν χωρίς αντίσταση στην Αυστρία, η οποία ενσωματώθηκε στο Τρίτο Ράιχ — το λεγόμενο Άνσλους. Λίγους μήνες αργότερα, με τη Συμφωνία του Μονάχου, η Γερμανία εξασφάλισε την παραχώρηση της Σουδητίας, περιοχής της Τσεχοσλοβακίας με κυρίως γερμανόφωνο πληθυσμό. Την άνοιξη του 1939, οι Γερμανοί κατέλαβαν χωρίς μάχη την υπόλοιπη Τσεχία, ιδρύοντας το προτεκτοράτο της Βοημίας και Μοραβίας. Ήταν το τέλος της φάσης των «εύκολων» κατακτήσεων — από εκεί και πέρα ξεκινούσε πόλεμος.

Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η Βέρμαχτ εξαπέλυσε γενική εισβολή στην Πολωνία. Λίγες εβδομάδες αργότερα, σοβιετικά στρατεύματα μπήκαν από τα ανατολικά. Η εκστρατεία κράτησε λιγότερο από έναν μήνα και η χώρα διαμοιράστηκε. Η Βρετανία και η Γαλλία απάντησαν με κήρυξη πολέμου στη Γερμανία.

Επόμενος στόχος ήταν η Σκανδιναβία. Τον Απρίλιο του 1940, η Γερμανία κατέλαβε τη Δανία και ξεκίνησε επίθεση στη Νορβηγία — όπου ήρθε για πρώτη φορά σε σύγκρουση με δυτικά συμμαχικά στρατεύματα. Τον Μάιο άρχισε η αστραπιαία επίθεση σε Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο, που οδήγησε σε κατάρρευση της άμυνας και, στις 22 Ιουνίου, σε συνθηκολόγηση της Γαλλίας. Την ίδια περίοδο μπήκε στον πόλεμο και η Ιταλία, στο πλευρό του Άξονα.

Μετά τη νίκη στη Δύση, το γερμανικό επιτελείο έστρεψε την προσοχή του στη Βρετανία. Το καλοκαίρι του 1940, η Λουφτβάφε και η ιταλική αεροπορία εξαπέλυσαν συνεχή βομβαρδισμό βρετανικών πόλεων, με στόχο να καταρρεύσει η άμυνα της RAF και να ανοίξει ο δρόμος για απόβαση. Όμως οι Βρετανοί άντεξαν, και το σχέδιο ματαιώθηκε — η πρώτη σημαντική αποτυχία της ναζιστικής Γερμανίας.

Την άνοιξη του 1941, η δράση μεταφέρθηκε στον νότο. Τον Φεβρουάριο, το Άφρικα Κορπς υπό τον Ρόμελ στάλθηκε στη Λιβύη για να ενισχύσει τους Ιταλούς, που είχαν χάσει τον έλεγχο στη Βόρεια Αφρική. Με αιφνιδιαστική αντεπίθεση, οι Γερμανοί σταθεροποίησαν το μέτωπο και απώθησαν τους Βρετανούς προς την Αίγυπτο.

Ακολούθησε η Βαλκανική εκστρατεία. Τον Απρίλιο, η Βέρμαχτ εισέβαλε στη Γιουγκοσλαβία, μετά την αλλαγή κυβέρνησης που αρνήθηκε να ευθυγραμμιστεί με τον Άξονα. Η χώρα κατελήφθη σε λίγες ημέρες. Αμέσως μετά ξεκίνησε η επίθεση στην Ελλάδα, όπου οι Σύμμαχοι προσπάθησαν να καθυστερήσουν την προέλαση. Τον Μάιο, οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές κατέλαβαν την Κρήτη — η πρώτη μεγάλη αεραποβατική επιχείρηση στην ιστορία. Οι απώλειες όμως ήταν τόσο βαριές, που αποφασίστηκε να μην επαναληφθεί τέτοια κλίμακα. Οι Σύμμαχοι, μελετώντας την επιχείρηση, ξεκίνησαν να οργανώνουν τις δικές τους αερομεταφερόμενες δυνάμεις, που αργότερα χρησιμοποιήθηκαν στην Ολλανδία και στη Νορμανδία.

Μετά τα Βαλκάνια, η Γερμανία ξεκίνησε την πιο φιλόδοξη φάση του πολέμου: στις 22 Ιουνίου 1941, η Βέρμαχτ εισέβαλε στην ΕΣΣΔ. Οι επιθέσεις κάλυπταν όλο το μέτωπο από τη Βαλτική μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα: καταλήφθηκαν οι χώρες της Βαλτικής, η Λευκορωσία, η Ουκρανία, και οι δυνάμεις έφτασαν κοντά στη Μόσχα. Ο χειμώνας όμως ανέκοψε την προέλαση. Το 1942, ο κύριος όγκος μετακινήθηκε νότια προς τον Βόλγα. Στη μάχη του Στάλινγκραντ, η 6η Στρατιά του στρατηγού Πάουλους περικυκλώθηκε και παραδόθηκε. Ήταν η καθοριστική καμπή στο Ανατολικό Μέτωπο.

Στο τέλος του 1942, η κατάσταση επιδεινώθηκε και στη Βόρεια Αφρική. Η ήττα στο Ελ Αλαμέιν οδήγησε σε γενική υποχώρηση, και τον Μάιο του 1943 οι Γερμανοί παραδόθηκαν στην Τυνησία. Οι Σύμμαχοι αποβιβάστηκαν στη Σικελία και στη συνέχεια στην Ιταλία, ανοίγοντας νέο μέτωπο στην Ευρώπη. Τον Ιούνιο του 1944, πραγματοποιήθηκε η απόβαση στη Νορμανδία — αρχή της απελευθέρωσης της Γαλλίας και του Βελγίου. Από την άλλη πλευρά, προέλαυνε η Κόκκινη Στρατιά.

Αρχές του 1945, οι Σύμμαχοι είχαν πλησιάσει τα γερμανικά σύνορα. Τον Απρίλιο, οι Σοβιετικοί ξεκίνησαν την τελική επίθεση στο Βερολίνο. Μετά από σκληρές μάχες, η πόλη καταλήφθηκε και στις 8 Μαΐου η ναζιστική Γερμανία παραδόθηκε. Η Βέρμαχτ έπαψε να υπάρχει, και το φθινόπωρο του ίδιου έτους οι Σύμμαχοι διέλυσαν επισήμως τα τελευταία στρατιωτικά κατάλοιπα. Χρειάστηκε να περάσουν δέκα χρόνια ώσπου να επιτραπεί στην Ομοσπονδιακή Γερμανία να συγκροτήσει νέο στρατό — τον Μπουντεσβερ.

Η εξέλιξη της παραλλαγής στα γερμανικά στρατιωτικά οχήματα

Η παραλλαγή των οχημάτων της Βέρμαχτ μεταβλήθηκε αρκετές φορές κατά τη διάρκεια του πολέμου. Οι αλλαγές αυτές συνδέονταν τόσο με τη γενική στρατηγική όσο και με τις ιδιαίτερες συνθήκες του κάθε μετώπου.

Στα πρώτα χρόνια, τα μάχιμα οχήματα βάφονταν με τρίχρωμη παραλλαγή τύπου Buntfarbenanstrich, που είχε διατηρηθεί από την εποχή του Ράιχσβερ. Τα βοηθητικά οχήματα έφεραν το κλασικό γκρι του πεδίου (Feldgrau).

Το 1937 υιοθετήθηκε νέο πρότυπο βαφής: σκούρο γκρι φόντο με κηλίδες σκούρου καφέ (Gerätanstrich dunkelgrau/dunkelbraun). Στα έγγραφα εμφανιζόταν και ως «νέα πολύχρωμη παραλλαγή» (neuer Buntfarbenanstrich). Το καλοκαίρι του 1940, οι καφέ αποχρώσεις καταργήθηκαν και χρησιμοποιούνταν πλέον αποκλειστικά σκούρο γκρι (Dunkelgrau).

Κατά τη διάρκεια του χειμώνα, τα οχήματα καλύπτονταν με λευκή υδατοδιαλυτή βαφή παραλλαγής, η οποία είτε ξεπλενόταν εύκολα είτε ξεθώριαζε σταδιακά με τις καιρικές συνθήκες.

Η έναρξη των επιχειρήσεων στη Βόρεια Αφρική απαίτησε νέο σχήμα ερήμου. Τον Μάρτιο του 1941 εφαρμόστηκε δίχρωμος συνδυασμός: κιτρινοκαφέ (Gelbbraun) με γκρι της άμμου (Grau), που εφαρμόζονταν πάνω από το τυπικό ευρωπαϊκό σκούρο γκρι. Έναν χρόνο αργότερα, τον Μάρτιο του 1942, το σχήμα επανασχεδιάστηκε πλήρως και οι αποχρώσεις αντικαταστάθηκαν με νέες.

Και στην Ευρώπη χρειάστηκε αναπροσαρμογή: το σκούρο γκρι που ήταν αποτελεσματικό στον αστικό χώρο της Δυτικής Ευρώπης αποδείχθηκε ανεπαρκές στις ανοιχτές εκτάσεις της Ανατολής. Την άνοιξη του 1943 καθιερώθηκε το σκούρο κίτρινο (Dunkelgelb) ως βασικό χρώμα. Παράλληλα εφαρμόστηκε νέο μοτίβο παραλλαγής (Tarnanstriche): βάση σε σκούρο κίτρινο (Dunkelgelb), με κηλίδες κοκκινωπού καφέ (Rotbraun) και ελαιόχρωμου πράσινου (Olivgrün).

Αρχές του 1945, η έλλειψη υλικών οδήγησε σε νέες τροποποιήσεις. Εμφανίστηκε η λεγόμενη «οικονομική βαφή» (Sparanstrich): τα χρώματα εφαρμόζονταν κατευθείαν πάνω στο αστάρι, χωρίς ενδιάμεση βάση. Η ίδια η βάση επίσης άλλαξε — αντί για σκούρο κίτρινο, χρησιμοποιήθηκε ελαιόχρωμο πράσινο (Olivgrün). Στους τελευταίους μήνες του πολέμου, λόγω έντονων ελλείψεων, πολλά τμήματα έμεναν εντελώς άβαφα, με μόνη προστασία την κόκκινη αντισκωριακή επίστρωση (Grundierung).

Πρότυπα χρωμάτων του γερμανικού στρατού στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Η καθιέρωση σταθερών χρωμάτων για τα στρατιωτικά οχήματα στη Γερμανία είχε ξεκινήσει πολύ πριν από τη δημιουργία της Βέρμαχτ. Από το 1927, η Αυτοκρατορική Επιτροπή Προμηθειών (Reichs-Ausschuss für Lieferbedingungen) είχε θεσπίσει μια βασική χρωματική παλέτα για τη βιομηχανία — τη γνωστή σειρά RAL 840, με 40 αποχρώσεις. Αυτή αποτέλεσε τη βάση για τα στρατιωτικά πρότυπα που ακολούθησαν.

Μέχρι το 1941, οι βαφές για τα τεθωρακισμένα αναφέρονταν με όνομα και αριθμό — για παράδειγμα, πράσινο Νο 28 (Grün Nr. 28) ή μαύρο Νο 5 (Schwarz Nr. 5). Όμως η μέθοδος αυτή δεν όριζε με ακρίβεια την απόχρωση, και στις συνθήκες μαζικής παραγωγής δεν επαρκούσε για να διασφαλιστεί ομοιομορφία στο καμουφλάζ και στον εφοδιασμό.

Στις 10 Φεβρουαρίου 1941, το σύστημα ταξινόμησης των χρωμάτων άλλαξε: αντί για απλούς αριθμούς και ονομασίες, κάθε απόχρωση απέκτησε τετραψήφιο κωδικό βάσει του προτύπου RAL. Για παράδειγμα, το σκούρο γκρι Dunkelgrau Nr. 46 έγινε RAL 7021 Dunkelgrau, το πράσινο Grün Nr. 28 μετατράπηκε σε RAL 6007 Grün, και ούτω καθεξής. Με αυτόν τον τρόπο έγινε εφικτή η τυποποίηση, απλοποιήθηκε ο εφοδιασμός και δημιουργήθηκε κοινή γλώσσα για όλες τις μονάδες. Το σύστημα RAL παραμένει ενεργό μέχρι σήμερα — τόσο στον στρατιωτικό όσο και στον πολιτικό τομέα.